Khái niệm về virus HIV đã xuất hiện từ những năm 80 của thế kỷ trước. Tuy nhiên, đã gần nữa thế kỷ trôi qua, vẫn chưa có phương pháp điều trị triệt để nào. Phương pháp điều trị HIV hiện tại là sử dụng thuốc ARV. Các loại thuốc này sẽ chống lại sự nhân bản của virus. Nhưng, nó là phương pháp trị liệu suốt đời. Vì chỉ cần bạn ngưng uống thuốc, virus sẽ nhân bản trở lại. Vậy tại sao không thể loại bỏ hoàn toàn virus, cùng tìm hiểu tiếp nhé.
1. Ổ chứa virus
Virus HIV tấn công vào các tế bào của hệ miễn dịch, tiêu biểu là tế bào CD4. Virus sẽ tích hợp DNA của mình vào những tế bào này và bắt đầu chu trình nhân bản. Những tế bào đã nhiễm virus chỉ tồn tại trong một thời gian ngắn. Nếu bạn sử dụng thuốc ARV, virus sẽ chỉ ở trong tế bào đó và không thể nhân bản. Sau một thời gian, tế bào và virus sẽ chết.
Nếu vậy, không phải chỉ cần uống ARV thì có thể loại bỏ virus rồi sao ? Không, ARV kìm hãm sự phát triển của virus. Nó không trực tiếp tiêu diệt virus. Dù đa số các tế bào CD4 bình thường sẽ biến mất cùng với DNA virus nhưng vẫn có ngoại lệ. Một số tế bào CD4 đặc biệt (central memory CD4 cells ) sẽ tồn tại vĩnh viễn. Nếu HIV tích hợp DNA vào các tế bào này, chúng sẽ ở trạng thái tiềm ẩn và tạo thành ổ chứa virus.
Khi bạn điều trị dưới ngưỡng và ngừng ARV, virus trong các tế bào CD4 đặc biệt này sẽ kích hoạt. Sau đó, tải lưởng virus sẽ tăng lên nhanh chóng trở lại mức trước khi điều trị. Điều này thường bắt đầu khi bạn bỏ thuốc khoảng một tuần.
Các tế bào CD4 đặc biệt này là một ổ chứa an toàn của virus. Chúng thường xuất hiện ở hạch bạch huyết, gan, lá lách … Ước tính rằng cơ thể người có khoảng 200 tỷ tế bào CD4. Khoảng 10.000 đến 1 triệu các tế bào CD4 đó là tế bào CD4 đặc biệt.
Có lẽ nhiều bạn từng nghe về việc uống PEP trong 72h đầu tiên. Vậy, bạn có biết lý do cho con số 72h đó không ? Đó là thời gian ước tính để virus có thế xâm nhập vào các tế bào CD4 đặc biệt và tạo thành ổ chứa. Virus lúc đầu sẽ tấn công các tế bào CD4 thông thường. Sử dụng PEP trong thời gian này có thể kiềm hãm virus. Sau một thời gian, chúng sẽ biến mất cùng tế bào nhiễm bệnh.
2. Các phương án điều trị
Có nhiều phương án được đưa ra điều trị HIV, bao gồm loại bỏ chính xác các tế bào nhiễm bệnh, liệu pháp gen (Zinc finger nucleases hoặc CRISPR), sử dụng các chất ức chế HDAC. Nhưng vieecjloaij bỏ hoạn toàn thật sự rất khó khăn. Cho nên phương án làm ” thuyên giảm ” sẽ khả quan hơn. Điều này nghĩa là bạn có thể ngưng ARV mà không lo virus trở lại. Tuy nhiên, nó không kéo dài suốt đời, thỉnh thoảng bạn phải điều trị nhắc lại. Điều này có thể đạt được bằng cách :
- Truyền định kỳ kháng thể trung hòa diện rộng hoặc truyền tế bào biến đổi gen để tạo ra kháng thể trung hòa diện rộng
- Giảm kích thước của ổ chứa HIV bằng cách sử dụng các loại thuốc ‘đánh thức’ HIV trong các tế bào bị nhiễm.
- Cải tiến các phản ứng miễn dịch đặc hiệu với HIV bằng một loại vaccine trị liệu có thể ‘quét sạch’ bất kỳ sự nhân lên nào của virus HIV nào còn sót lại hoặc kích thích sản xuất các kháng thể được thiết kế để ngăn chặn HIV trên phạm vi rộng nhất có thể.
Hiện tại các phương pháp này vẫn đang được nghiên cứu và chưa áp dụng thực tiễn. Nên ARV vẫn là phương pháp hiệu quả nhất ở thời điểm hiện tại.
Tài liệu tham khảo: The search for an HIV cure | aidsmap
