Các vấn đề về da liễu rất phổ biến ở người nhiễm HIV. Ước tính khoảng 90% tổng số
những người bị HIV sẽ mắc phải các vấn đề da liễu. Có ba nguyên nhân chủ yếu gây ra vấn đề về da ở người HIV:
- Sự tương tác giữa virus HIV và hệ miễn dịch
- Các bệnh nhiễm trùng
- Tác dung phụ của thuốc ARV
Các tình trạng da liêu này có thể rất nhẹ và chỉ thoáng qua. Nhưng đôi khi nó đủ nghiêm trọng bắt buộc bệnh nhân phải được chăm sóc y tế ngay lập tức.
1. Sự tương tác giữa virus HIV và hệ miễn dịch
Hình 1: Phát ban ở người nhiễm HIV giai đoạn đầu
Những người mới nhiễm HIV sẽ trải qua một giai đoạn gọi là chuyển đổi huyết thành. Ở giai đoạn này, cơ thể bắt đầu sinh ra kháng thể để chống lại HIV. Lúc này, cơ thể sẽ xuất hiện các triệu chứng giống cúm bao gồm sốt, nổi hạch, phát ban…
Phát ban ở giai đoạn này thường không ngứa. Kéo dài khoảng 1-3 tuần. Triệu chứng sẽ tự biến mất dù bạn có điều trị hay không.
Ngoài ra, ở những người vừa bắt đầu điều trị ARV cũng có thể xảy ra tình trạng phát ban. Điều này được lý giải là do sự phục hồi miễn dịch của cơ thể. Sau khi điều trị, các tế bào miễn dịch bắt đầu tăng trở lại. Các tế bào này sẽ ngay lập tức tìm và tiêu diệt các tác nhân bên ngoài như virus, vi khuẩn. Điều này gây ra các triệu chứng viêm bao gồm cả phát ban. Các triệu chứng này thường nhẹ, ngắn hạn nhưng nếu bạn cảm thấy nó trở nên nghiêm trọng, bạn cần gặp bác sĩ. Vì có khả năng bạn đã mắc phải Hội chứng viêm phục hồi miễn dịch (IRIS).
Tình trạng da liễu trên có thể điều trị giảm triệu chứng bằng thuốc kháng histamin hoặc kem bôi Steroid. Nếu triệu chứng nhẹ, bạn có thể bỏ qua chúng vì chúng sẽ tự khỏi.
2. Các bệnh nhiễm trùng
Có ba tác nhân gây nhiễm trùng ở da là virus, vi khuẩn và nấm. Tuy nhiên, đa số các bệnh này có thể xảy ra ở cả người không nhiễm HIV. Tuy nhiên, người HIV sẽ có nguy cơ cao hơn và tình trạng bệnh nghiêm trọng hơn. Sau đây là một só bệnh nhiễm trùng da thường gặp.
a. U mềm lây
Hình 2: Các nốt u mềm
Đây bệnh nhiễm trùng da phổ biến do virus. Bệnh gây ra các vết sưng ngứa . Bệnh lây do tiếp xúc trực tiếp với tổn thương của người bệnh, hoặc dùng chung quần áo, khăn… U mềm không nguy hiểm, nhưng việc bạn gãi có thể làm chúng vỡ ra gây nhiễm trùng. Người HIV nhiễm bệnh thường nghiêm trọng hơn, có thể nổi một lúc 100 nốt. Bệnh có thể điều trị bằng thuốc bôi, đốt laser, đốt lạnh hoặc tiễu phẫu nạo.
b. Kaposi Sacoma
Hình 3: Ung thư Kaposi Sacoma
Đây là một loại ung thư hiếm gặp ở người không nhiễm HIV gây ra bởi herpesvirus 8. Bệnh phát triển từ các tế bào bạch huyết và mạch máu tạo thành các tổn thương màu tím hoặc đỏ. Các tổn thương này có thể xuất hiện ở bất cứ nơi nào trên cơ thể. Nếu bạn đang xuất hiện những tổn thương này, khả năng cao là bạn đã bị HIV và ở giai đoạn AIDS. Việc điều trị đối với các tổn thương ở da có thể là bôi thuốc, áp lạnh hoặc nghiêm trọng hơn có thể phẫu thuật.
c. Phát ban sẩn ngứa PPE
Hình 4: Một bệnh nhân bị phát ban sẩn ngứa ở tay
Đây là một tình trạng da liễu đặc trưng giúp bác sĩ chẩn đoán HIV. Tình trạng này thường xuất hiện khi số tế bào CD4 thấp (<100-200 tế bào/μL). Nguyên nhân gây ra tình trạng này có thể là do phản ứng miễn dịch quá mức với vết cắn của côn trùng. PPE được đặc trưng bởi các sẩn và mụn mủ vô trùng, ngứa dữ dội, có nang hoặc không có nang trên các chi, thân và mặt, lòng bàn tay và lòng bàn chân. Việc điều trị ưu tiên sử dụng steroid và thuốc kháng histamin. Các liệu pháp thay thế khác bao gồm quang trị liệu ( NB-UVB) , Pentoxifylline…
d. Viêm da tiếp xúc ánh sáng
Hình 5: Viêm da tiếp xúc ánh sáng ở phụ nữ da trắng
HIV có thể khiến làn da bạn nhạy cảm hơn với bức xạ tia cực tím trong ánh nắng. Da bạn có thể dễ chuyển sang màu đỏ và sẫm màu như bị cháy nắng. Các loại thuốc ARV cũng có thể khiến da bạn nhạy cảm hơn. Cách điều trị là bôi kem chống nắng.
e. Viêm da tiết bã
Hình 6: Viêm da tiết bã ở vùng mặt
Da ngứa và bong tróc vảy trắng hoặc vàng là triệu chứng phổ biến của tình trạng da này. Thường xuất hiện ở vùng da đầu nhưng đôi khi có thể xuất hiện ở mặt và ngực. Tình trạng này thường gây ra bởi nấm. Nên phương pháp điều trị thường là dùng kem chống nấm hoặc dầu gội có thành phần kháng nấm như ketoconazole. Trong các đợt bùng phát nghiêm trọng, có thể dùng steroid để làm giảm triệu chứng.
f. Viêm nang lông do tăng bạch cầu ái toan
Hình 7: Viêm nang lông do tăng bạch cầu ái toan ở phụ nữ châu phi
Bệnh này xuất hiện nhiều ở người nhiễm HIV ở giai đoạn AIDS. Da người bệnh thường rất ngứa, xuất hiện các nốt sần , hoặc mụn mủ. Bệnh có thể nhầm lẫn với các bệnh da liễu khác, và chỉ có thể xác nhận hoàn toàn khi sinh thiết mô tổn thưởng. Các mô bệnh này đặc trưng bởi sự trộn lẫn của bạch cầu ái toan với lớp hạ bị. Việc điều trị sẽ bao gồm thuốc kháng histamin, corticosteroid giúp giảm triệu chứng. Nếu triệu chứng kéo dài do nhiễm trùng, bác sĩ sẽ kê thêm thuốc kháng nấm hoặc kháng sinh tùy nguyên nhân gây ra nhiễm trùng.
g. Bệnh zona thần kinh
Hình 8: Zona thần kinh ở vùng lưng
Nếu bạn đã từng nhiễm thủy đậu lúc nhỏ, bạn có thể bị zona thần kinh khi trưởng thành. Virus VZV gây ra bệnh thủy đậu sẽ tiếp tục ở trong cơ thể bạn sau khi bạn khỏi bệnh. Nếu cơ thể của bạn bị suy yếu, virus sẽ phát triển trở lại và gây ra bệnh zona thần kinh. Người bị HIV có thể bị zona thần kinh nhiều lần trong một năm. Trong các đợt bùng phát, bạn có thể dùng Acyclovir để giảm triệu chứng và rút ngắn thời gian phát bệnh.
h. Sẩn ngứa Prurigo Nodularis
Hình 9: Sẩn ngứa Prurigo Nodularis
Một trong các bệnh da liễu thường xảy ra ở người nhiễm HIV giai đoạn AIDS có CD4 dưới 50/μL. Các tổn thương gây ra bởi bệnh này là các nốt sần rời rạc, ngứa dữ dội, xuất hiện chủ yếu ở các chi. Chúng có thể tự biến mất nhưng cũng có thể tồn tại mãi mãi. Liệu pháp điều trị tiêu chuẩn bao gồm thuốc kháng histamin và corticosteroid. Nếu phương pháp này không hiệu quả, các phương pháp điều trị thay thế bao gồm liệu pháp quang trị liệu bằng tia cực tím, liệu pháp quang hóa psoralen, benoxaprofen và tiêm trực tiếp steroid vào các nốt có thể được thực hiện.
i. Các bệnh tình dục
Hình 10: Sùi mào gà ở dương vật
Hình 11: Herpes ở dương vật
Hình 12: Herpes ở vùng niêm mạc miệng
Các bệnh tình dục về da liễu như HPV ( sùi mào gà ) và HSV thường gặp ở người HIV. Sự đồng nhiễm này thường xảy ra do các bệnh này có cùng cách lây truyền là quan hệ tình dục. Ở người bị HIV, các bệnh này sẽ tiến triển nhanh và nghiêm trọng hơn so với người bình thường. Vì vậy, hãy tiêm phòng HPV và sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục để ngăn ngừa HSV và các bệnh tình dục khác.
Kết: Do bài viết đã khá dài nên chúng tôi tạm thời sẽ kết thúc ở đây. Các vấn đề về da liễu được gây ra bởi quá trình điều trị ARV sẽ được chúng tôi đề cập ở phần 2. Hy vọng bài viết này sẽ giúp ích cho bạn !
Bài viết tham khảo:
Inflammatory dermatoses in human immunodeficiency virus – PMC (nih.gov)
