Khả năng đột biến của virus HIV gây ra tình trạng kháng thuốc ở những người đang điều trị ARV. Khi bị kháng thuốc, phương án duy nhất là đổi sang loại thuốc mới chưa bị kháng. Mặc dù nguy hiểm, nhưng sự lây lan của các chủng HIV kháng thuốc hiếm khi xảy ra. Để đổi lấy khả năng kháng thuốc, virus lại mất đi các đặc điểm để lây nhiễm. Càng kháng nhiều loại thuốc, khả năng lây nhiễm càng yếu. Tuy nhiên, đã có một vài chủng HIV siêu kháng thuốc có khả năng lây lan mạnh mẽ được ghi nhận.
Mục lục
1. Siêu virus tại NewYork 2004
Một người đàn ông có dương tính với HIV vào tháng 12 năm 2004. Kết quả xét nghiệm HIV âm tính lần cuối của anh ta là vào tháng 5 năm 2003. Xét nghiệm số lượng tế bào CD4 của ông là 80 tế bào/mm3 và tải lượng virus là 280.000 cp/ml. Đến giữa tháng 1 năm 2005, số lượng tế bào CD4 của anh đã giảm xuống còn 28 tế bào/mm3 và anh đã sụt 4kg vào đầu tháng 2.
Mặc dù không biết chính xác ngày nhiễm HIV của bệnh nhân, nhưng sự tiến triển của từ âm tính với HIV vào tháng 5 năm 2003 đến ‘AIDS’ chỉ trong 20 tháng cho thấy bệnh tiến triển nhanh bất thường. Xét nghiệm kiểu gen cho thấy virus của bệnh nhân có nhiều đột biến kháng thuốc, bao gồm đột biến: 41, 67, 118, 184, 210, 215 và 219. Những đột biến này được cho là gây ra tình trạng kháng các chất thymidine, 3TC (lamivudine, Epivir ) và FTC (emtricitabine, Emtriva ), cũng như làm giảm hiệu quả với abacavir ( Ziagen ) và tenofovir ( Viread ).
Với tình trạng bệnh hiện tại, bênh nhân này được nhận xét là “vô phương cứu chữa. Tuy nhiên, thật may mắn khi xét nghiệm kiểu hình cho thấy virus vẫn có thể bị ức chế bởi 2 chất. Đó là efavirenz ( Sustiva ) và chất ức chế phản ứng tổng hợp T-20 (enfuvirtide, Fuzeon ). Sau đó, bệnh nhân bắt đầu được điều trị bằng 2 loại thuốc này. Và đây là những thông tin cuối cùng được công bố về bệnh nhân trên. Không có thông tin về kết quả điều trị.
2. Sự lây lan của siêu virus tại Pháp 2020
Tháng 10/2019, một người đàn ông 23 tuổi được chẩn đoán nhiễm HIV. Kết quả âm tính HIV của anh ta được ghi nhận vào 6 tháng trước bởi xét nghiệm kháng thể ELISA. Vào thời điểm phát hiện HIV, anh ta có xét nghiệm tải lượng virus khoảng 126.000 và số lượng CD4 là 821. Tổng hợp các kết quả xét nghiệm, anh ta được chẩn đoán là đã nhiễm HIV khoảng 1 tháng.
Các phân tích về di truyền cho thấy chủng HIV của anh ta thuộc chủng B của HIV-1. Tuy nhiên do mang nhiều đột biến, virus này kháng gần như tất cả mọi loại ARV. Các xét nghiệm kháng thuốc cho thấy virus có mức độ đề kháng cao đối với tất cả các NRTI, NNRTI, PI và các INSTI raltegravir và elvitegraver. Nhưng virus lại có khả năng kháng yếu với dolutegravervir và bictegravir, mặc dù cần phải tăng liều. Một lưu ý là anh ta chưa từng sử dụng PrEP trước đây, cho thấy khả năng cao virus kháng thuốc của anh ta được lây từ một người khác.
Sau đó, các nhà nghiên cứu đã xác định một người đàn ông đồng tính 54 tuổi được chẩn đoán vào năm 1995, ông ta và anh chàng trên đã mắc phải một dạng đột biến kháng thuốc giống hệt nhau. Vào tháng 7 năm 2019, tải lượng virus của ông ấy là 316.000 cp/ml và số lượng CD4 là 205. Tại thời điểm này, ông ta đáng điều trị ARV bằng phác đồ bao gồm Truvada (tenofovir disoproxil fumarate/emtricitabine), Prezista (darunavir) được tăng cường bằng ritonavir và Tivicay. Có một điểm khác nhau là các chủng virus của người đàn ông 54 tuổi bao gồm cả 2 chủng CXCR4 tropic và CCR5 tropic, trong khi anh chàng 23 tuổi chỉ có chủng CCR5 tropic.
Cả hai sau đó đã được chuyển sang phác đồ điều trị mới. Anh chàng 23 tuổi sử dụng phác đồ bao gồm Trogarzo (ibalizumab), Rukobia (fostemsavir), Selzentry và Fuzeon (enfuvirtide) cùng với 50 miligam Tivicay hai lần mỗi ngày. Người đàn ông 54 tuổi sử dụng phác đồ tương tự mà nhưng có Selzentry. Điều này là vì hiệu quả của thuốc sẽ bị ảnh hưởng bởi các biến thể virus CXCR4 tropic của người đàn ông.
Nhìn nhận về 2 trường hợp trên, họ đều có 1 chủng virus giống nhau, nhưng lại không có bất cứ liên hệ nào. Điều đó cho thấy, virus có thể đã lây nhiễm sang các cá nhân trung gian khác. Và điều này cho thấy, khả năng lây nhiễm vẫn có thể được bảo toàn kể cả khi virus mang nhiều đột biến kháng thuốc.
3. Điều gì sẽ xảy ra trong tương lai
Không gì đảm bảo các sự kiện diễn ra trong quá khứ sẽ không lặp lại trong tương lai. Các nhà khoa học đang nghiên cứu thêm nhiều loại thuốc kháng virus mới để theo kịp tốc độ đột biến của virus.
Mặc dù bạn không nghiên cứu cùng với các nhà khoa học, nhưng bạn cũng có thể góp phẩn kiềm hãm sự đột biến của virus. Nếu bạn đang điều trị HIV, hay tiếp tục điều trị và tuân thủ tốt nhất có thể. Nếu bạn chưa nhiễm HIV, hãy duy trì điều đó bằng mọi cách và chia sẽ những thông tin về HIV với mọi người.
Tài liệu tham khảo:
New York City HIV superbug: fear or fear not? – PMC (nih.gov)
“Unprecedented” case of transmission of four-class resistant HIV virus reported in France | aidsmap